• Start /
  • Historia i zbiory

Historia kolei wąskotorowej

Powstanie, rozwój i upadek zachodniopomorskich kolei dojazdowych

Powstanie, rozwój i upadek zachodniopomorskich kolei dojazdowych

Pod koniec XIX wieku nastąpiła jakościowa zmiana w dalszym rozwoju sieci kolejowej.
Porównanie różnych założeń dworcowych Szadzkiej (Stargardzkiej) Kolei Dojazdowej

Porównanie różnych założeń dworcowych Szadzkiej (Stargardzkiej) Kolei Dojazdowej

Koleje dojazdowe na Pomorzu Zachodnim, w tym wszystkie koleje wąskotorowe, powstawały i rozbudowywały się w latach 1894–1914.

Zobacz więcej z tej kategorii >>

Zbiory

Parowóz Tyb6-3407 typu C1n2t (tendrzak). Wyprodukowany w 1909 r. przez firmę Krauss-Maffei w Monachium na zlecenie Śmigielskiej Kolei Powiatowej. Po przebudowie na tor 1000 mm w 1953 r. przekazany do Dobrej Nowogardzkiej. Wycofany z eksploatacji w 1973 r. Od 1979 znajduje się w skansenie gryfickim. Najstarszy parowóz w kolekcji (Gryfice 2015, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)
Parowóz Txn8-3811 typu 1D1H2t (tendrzak). Wyprodukowany w Szczecinie (firma Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG) w roku 1925 na potrzeby kolei gryfickiej. Odstawiony w roku 1974. Jeden z pierwszych obiektów w skansenie. Do czasu wprowadzenia do użytku chrzanowskich parowozów serii Px48, parowozy te stanowiły podstawowy typ lokomotywy użytkowany na liniach zachodniopomorskich kolei dojazdowych (Gryfice 2017, fot. Piotr Dębiński, Muzeum Narodowe w Szczecinie)
Parowóz Tx7-3501 typu Dh2t (tendrzak). Wyprodukowany w Szczecinie (firma Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG) w roku 1925 na potrzeby szadzkiej kolei powiatowej. Odstawiony w roku 1974 w skansenie od 1979 (Gryfice 2017, fot. Piotr Dębiński, Muzeum Narodowe w Szczecinie)
Parowóz Tx7-3502. Parowóz typu Dh2t (tendrzak). Wyprodukowany w Szczecinie (firma Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG) w roku 1927 na potrzeby szadzkiej kolei powiatowej. Odstawiony w roku 1973, w skansenie od 1979. Depozyt Stacji Muzeum w Warszawie (Gryfice 2017, fot. Piotr Dębiński, Muzeum Narodowe w Szczecinie)
Parowóz Tyn6-3636 typu1C1h2t (tendrzak). Wyprodukowany w Szczecinie (firma Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG) w roku 1927. Do końca wojny pracował na duńskiej wyspie Alsen. Po wojnie eksploatowany na sieci zachodniopomorskich kolei dojazdowych (z przerwą 1956-1973, kiedy był eksploatowany w Piasecznie). Depozyt Stacji Muzeum w Warszawie (Gryfice 2017, fot. Piotr Dębiński, Muzeum Narodowe w Szczecinie)
Parowóz Tyn6-3632 typu 1C1h2t (tendrzak). Wyprodukowany w Szczecinie (firma Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG) w 1928 roku (identyczny z TYN6 3636). Zakupiony przez Gryficką Kolej Dojazdową (Greifenberger Kleinbahn). Wyłączony z eksploatacji w 1978 i przekazany do skansenu gryfickiego (Gryfice 2015, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)
Parowóz Ty6-3284 typu Cn2t (tendrzak). Wyprodukowany w 1944 przez firmę Krauss-Maffei w Monachium dla Śmigielskiej Kolei Powiatowej (Kreisbahn Schmiegel). Od 1950 do 1973 pracował na sieci zachodniopomorskich kolei dojazdowych (Gryfice 2017, fot. Tymoteusz Lekler, Muzeum Narodowe w Szczecinie)
Parowóz Px48-3901. Parowozy tego typu produkowano w latach 1949–1955 w Chrzanowie. Prezentowany egzemplarz pochodzi z 1951 r. W 1969 r. został przebudowany w Nowym Sączu na tor 1000 mm. Do czasu odstawienia w 1996 r. eksploatowany był na sieci zachodniopomorskich kolei dojazdowych. Do czasu wprowadzenia lokomotyw spalinowych stanowiły one podstawowy typ lokomotywy, użytkowany na liniach zachodniopomorskich kolei dojazdowych. W budżecie obywatelskim Koszalina zarezerwowane są środki na odbudowę parowozu. Parowóz ma obsługiwać przewozy na trasie Koszalin–Rosnowo (Gryfice 2017, fot. Tymoteusz Lekler, Muzeum Narodowe w Szczecinie)
Parowóz Px48-3912. Parowozy tego typu produkowano w latach 1949–1955 w Chrzanowie. Prezentowany egzemplarz pochodzi z 1951 r. W 1969 r. został przebudowany w Nowym Sączu na tor 1000 mm. Do czasu odstawienia w 1997 r. eksploatowany był na sieci zachodniopomorskich kolei dojazdowych. Depozyt Stacji Muzeum w Warszawie (Gryfice 2012, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)
Parowóz Px48-3915. Parowozy tego typu produkowano w latach 1949–1955 w Chrzanowie. Prezentowany egzemplarz pochodzi z 1953 r. W 1974 r. został przebudowany w Nowym Sączu na tor 1000 mm. Do czasu odstawienia w 1996 r. eksploatowany był na sieci zachodniopomorskich kolei dojazdowych (Gryfice 2015, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)
Parowóz przemysłowy Ty-9785 typuCn2t (tendrzak). Zbudowany w Berlinie (firma Orenstein&Koppel) w roku 1921. Do czasu odstawienia w 1979 pracował w cukrowni gryfickiej (Gryfice 2017, fot. Piotr Dębiński, Muzeum Narodowe w Szczecinie)
Wagon motorowy MBxd1-348. Zbudowany we wrocławskim Pafawagu-u w 1962 r. Pierwsza seria tego typu wagonów zbudowana została przed drugą wojną światową w warszawskich zakładach Lilpop, Rau i Loewenstein. Pierwotnie eksploatowany był na linii Warszawa–Góra Kalwaria. W 1976 wagon trafił do Gryfic, gdzie przebudowano go na wagon szkoleniowy. W skansenie od 1979. Depozyt Stacji Muzeum w Warszawie (Gryfice 2010, fot. Tomasz Budzan, własność prywatna)
Wagon osobowy Bhi dwuosiowy (typ Wernigerode). Zbudowany w Wagenbau Goerlitz w 1905 r. Eksploatowany do 2002 r. w składzie pociągu turystycznego na trasie Gryfice–Rewal–Pogorzelica (Gryfice 2014, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)
Wagon osobowy Bxhpi czteroosiowy. Wagon zbudowany został w Świdnicy w roku 1957. Eksploatowany do 2002 r. w składzie pociągu turystycznego na trasie Gryfice–Niechorze–Rewal (Gryfice 2015, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)
Wagon towarowy kryty (typ Kh). Wyprodukowany na terenach byłego Imperium Rosyjskiego w ostatniej dekadzie XIX w. Obiekt ma archaiczną konstrukcję ramy nośnej, mieszaną, z elementami drewnianymi. Najstarszy obiekt w kolekcji (Gryfice 2018, fot. Paulina Zadrąg-Osak, własność prywatna)

Zobacz więcej z tej kategorii >>

Dzieła sztuki inżynieryjnej

Mosty kolei wąskotorowych

Mosty kolei wąskotorowych

Powstanie i rozwój niepaństwowych kolei dojazdowych na Pomorzu, czyli tzw. kolei trzeciego rzędu, nastąpiły na przełomie XIX i XX wieku.

Zobacz więcej z tej kategorii >>

Dworce kolei wąskotorowej

Pogorzelica (Fischerkaten)

Pogorzelica (Fischerkaten)

Trzebiatów (Trepptow)

Trzebiatów (Trepptow)

Rewal (Rewahl)

Rewal (Rewahl)

Niechorze (Horst)

Niechorze (Horst)

Golczewo (Gulzow)

Golczewo (Gulzow)

Zobacz więcej z tej kategorii >>

Technika

Budowa, działanie i podział parowozów

Budowa, działanie i podział parowozów

Każdy parowóz składa się z zasadniczych części: kotła, budki (kabiny maszynisty), ostoi (ramy), podwozia, pojemników na węgiel i wodę, silników parowych oraz osprzętu (oświetlenie, układ sygnalizacyjny, układ hamulcowy, piasecznice, zbiorniki powietrza i inne).

Zobacz więcej z tej kategorii >>