Geschichte und Sammlungen - Freiluftausstellung der westpommerschen Kleinbahnen

Geschichte der Schmalspurbahn

Gründung, Entwicklung, Regression und Renaissance der Kleinbahnen in Westpommern

Ende des 19. Jahrhunderts fand ein qualitativer Wandel in der Weiterentwicklung des Eisenbahnnetzes satt.

Vergleich verschiedener Schmalspurbahnhofsanlagen in Westpommern am Beispiel der Saatziger Kleinbahn

Die Kleinbahnen in Westpommern einschließlich aller Schmalspurbahnen wurden in den Jahren 1894-1914 gebaut und ausgebaut.

Sammlungen

Parowóz Tyb6-3407 typu C1n2t (tendrzak). Wyprodukowany w 1909 r. przez firmę Krauss-Maffei w Monachium na zlecenie Śmigielskiej Kolei Powiatowej. Po przebudowie na tor 1000 mm w 1953 r. przekazany do Dobrej Nowogardzkiej. Wycofany z eksploatacji w 1973 r. Od 1979 znajduje się w skansenie gryfickim. Najstarszy parowóz w kolekcji (Gryfice 2015, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)

Parowóz Txn8-3811 typu 1D1H2t (tendrzak). Wyprodukowany w Szczecinie (firma Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG) w roku 1925 na potrzeby kolei gryfickiej. Odstawiony w roku 1974. Jeden z pierwszych obiektów w skansenie. Do czasu wprowadzenia do użytku chrzanowskich parowozów serii Px48, parowozy te stanowiły podstawowy typ lokomotywy użytkowany na liniach zachodniopomorskich kolei dojazdowych (Gryfice 2017, fot. Piotr Dębiński, Muzeum Narodowe w Szczecinie)

Parowóz Tx7-3501 typu Dh2t (tendrzak). Wyprodukowany w Szczecinie (firma Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG) w roku 1925 na potrzeby szadzkiej kolei powiatowej. Odstawiony w roku 1974 w skansenie od 1979 (Gryfice 2017, fot. Piotr Dębiński, Muzeum Narodowe w Szczecinie)

Parowóz Tx7-3502. Parowóz typu Dh2t (tendrzak). Wyprodukowany w Szczecinie (firma Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG) w roku 1927 na potrzeby szadzkiej kolei powiatowej. Odstawiony w roku 1973, w skansenie od 1979. Depozyt Stacji Muzeum w Warszawie (Gryfice 2017, fot. Piotr Dębiński, Muzeum Narodowe w Szczecinie)

Parowóz Tyn6-3636 typu1C1h2t (tendrzak). Wyprodukowany w Szczecinie (firma Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG) w roku 1927. Do końca wojny pracował na duńskiej wyspie Alsen. Po wojnie eksploatowany na sieci zachodniopomorskich kolei dojazdowych (z przerwą 1956-1973, kiedy był eksploatowany w Piasecznie). Depozyt Stacji Muzeum w Warszawie (Gryfice 2017, fot. Piotr Dębiński, Muzeum Narodowe w Szczecinie)

Parowóz Tyn6-3632 typu 1C1h2t (tendrzak). Wyprodukowany w Szczecinie (firma Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG) w 1928 roku (identyczny z TYN6 3636). Zakupiony przez Gryficką Kolej Dojazdową (Greifenberger Kleinbahn). Wyłączony z eksploatacji w 1978 i przekazany do skansenu gryfickiego (Gryfice 2015, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)

Parowóz Ty6-3284 typu Cn2t (tendrzak). Wyprodukowany w 1944 przez firmę Krauss-Maffei w Monachium dla Śmigielskiej Kolei Powiatowej (Kreisbahn Schmiegel). Od 1950 do 1973 pracował na sieci zachodniopomorskich kolei dojazdowych (Gryfice 2017, fot. Tymoteusz Lekler, Muzeum Narodowe w Szczecinie)

Parowóz Px48-3901. Parowozy tego typu produkowano w latach 1949–1955 w Chrzanowie. Prezentowany egzemplarz pochodzi z 1951 r. W 1969 r. został przebudowany w Nowym Sączu na tor 1000 mm. Do czasu odstawienia w 1996 r. eksploatowany był na sieci zachodniopomorskich kolei dojazdowych. Do czasu wprowadzenia lokomotyw spalinowych stanowiły one podstawowy typ lokomotywy, użytkowany na liniach zachodniopomorskich kolei dojazdowych. W budżecie obywatelskim Koszalina zarezerwowane są środki na odbudowę parowozu. Parowóz ma obsługiwać przewozy na trasie Koszalin–Rosnowo (Gryfice 2017, fot. Tymoteusz Lekler, Muzeum Narodowe w Szczecinie)

Parowóz Px48-3912. Parowozy tego typu produkowano w latach 1949–1955 w Chrzanowie. Prezentowany egzemplarz pochodzi z 1951 r. W 1969 r. został przebudowany w Nowym Sączu na tor 1000 mm. Do czasu odstawienia w 1997 r. eksploatowany był na sieci zachodniopomorskich kolei dojazdowych. Depozyt Stacji Muzeum w Warszawie (Gryfice 2012, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)

Parowóz Px48-3915. Parowozy tego typu produkowano w latach 1949–1955 w Chrzanowie. Prezentowany egzemplarz pochodzi z 1953 r. W 1974 r. został przebudowany w Nowym Sączu na tor 1000 mm. Do czasu odstawienia w 1996 r. eksploatowany był na sieci zachodniopomorskich kolei dojazdowych (Gryfice 2015, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)

Parowóz przemysłowy Ty-9785 typuCn2t (tendrzak). Zbudowany w Berlinie (firma Orenstein&Koppel) w roku 1921. Do czasu odstawienia w 1979 pracował w cukrowni gryfickiej (Gryfice 2017, fot. Piotr Dębiński, Muzeum Narodowe w Szczecinie)

Wagon motorowy MBxd1-348. Zbudowany we wrocławskim Pafawagu-u w 1962 r. Pierwsza seria tego typu wagonów zbudowana została przed drugą wojną światową w warszawskich zakładach Lilpop, Rau i Loewenstein. Pierwotnie eksploatowany był na linii Warszawa–Góra Kalwaria. W 1976 wagon trafił do Gryfic, gdzie przebudowano go na wagon szkoleniowy. W skansenie od 1979. Depozyt Stacji Muzeum w Warszawie (Gryfice 2010, fot. Tomasz Budzan, własność prywatna)

Wagon osobowy Bhi dwuosiowy (typ Wernigerode). Zbudowany w Wagenbau Goerlitz w 1905 r. Eksploatowany do 2002 r. w składzie pociągu turystycznego na trasie Gryfice–Rewal–Pogorzelica (Gryfice 2014, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)

Wagon osobowy Bxhpi czteroosiowy. Wagon zbudowany został w Świdnicy w roku 1957. Eksploatowany do 2002 r. w składzie pociągu turystycznego na trasie Gryfice–Niechorze–Rewal (Gryfice 2015, fot. Jerzy Baranowski, własność prywatna)

Wagon towarowy kryty (typ Kh). Wyprodukowany na terenach byłego Imperium Rosyjskiego w ostatniej dekadzie XIX w. Obiekt ma archaiczną konstrukcję ramy nośnej, mieszaną, z elementami drewnianymi. Najstarszy obiekt w kolekcji (Gryfice 2018, fot. Paulina Zadrąg-Osak, własność prywatna)

Ingenieurkunst

Kleinbahnbrücken

Die Gründung und Entwicklung von nichtstaatlichen Kleinbahnen in Pommern, der sogenannten Bahnen dritter Ordnung, erfolgte um die Wende vom 19. zum 20. Jahrhundert.

Technik